Description

W budowie układu nerwowego człowieka i zwierząt oprócz neuronów uczestniczy również tkanka glejowa zwana neuroglejem. Oligodendrocyty (OLGs) obecne w substancji białej i szarej ośrodkowego układu nerwowego (OUN) są niewielkimi komórkami ze skąpą ilością wypustek, regularnym jądrem komórkowymi oraz typowymi organelami komórkowymi w cytoplazmie. Dość długo utrzymywał się pogląd, że OLGs towarzyszą włóknom nerwowym, a ich rola kończy się w momencie zakończenia mielinizacji. Badania histochemiczne wykazały, że OLGs są głównymi komórkami OUN, gromadzącymi żelazo, które jest niezbędne neuronom do ich przemian metabolicznych, a najlepiej poznaną funkcją tych komórek jest udział w procesie mielinizacji. Tematyka niniejszej pracy dotyczyła analizy porównawczej w wybranych obszarach mózgowia dorosłych samców i samic czterech gatunków zwierząt, lokalizacji i morfologii OLGs, komórkowej i regionalnej dystrybucji żelaza, zawartości gleju immunoreaktywnego dla zasadowego białka mieliny (MBP), gęstości i rozmiaru OLGs oraz ustalenia masy cząsteczkowej białka MBP. Badania przeprowadzono w pięciu obszarach mózgowia, tj. korze mózgu (CCER), hipokampie (Hip), istocie szarej okołowodociągowej (PAG), spoidle wielkim (CC) oraz torebce wewnętrznej (IC) u samców i samic czterech gatunków zwierząt: norki amerykańskiej (Neovison vison), lisa rudego (Vulpes vulpes), konia domowego (Equus caballus) i bydła domowego (Bos taurus). Każdy gatunek reprezentowany był przez sześć dorosłych zwierząt obu płci. W niniejszej pracy zwrócono szczególną uwagę na lokalizację, morfologię oraz właściwości OLGs w mózgowiu samic i samców dorosłych osobników wybranych gatunków ssaków. Uzyskane wyniki wskazują, że OLGs niezależnie od umiejscowienia są głównymi komórkami OUN gromadzącymi żelazo, utrzymującymi jego homeostazę w mózgowiu, a przez to zaangażowane są w przemiany metaboliczne neuronów. Przeprowadzona analiza wykazała istotne znaczenie tych komórek glejowych u dorosłych osobników, niezależnie od płci, w korelacji OLG – włókno mielinowe, nawet po zakończonym procesie tworzenia osłonki mielinowej. Wykazano, że zaangażowanie tych komórek jest procesem fizjologicznym, który przebiega w podobny sposób przez całe życie osobników i aktywnie oddziałuje na neurony oraz przemiany mieliny. Na podstawie przeprowadzonej analizy ekspresji białka MBP wykazano występowanie dymorfizmu płciowego u badanych gatunków zwierząt. Uzyskane wyniki wskazują, że funkcje tych komórek glejowych nie ograniczają się jedynie do procesów tworzenia osłonki mielinowej u młodych osobników, ale również pełnią istotną rolę w dorosłym mózgowiu u zwierząt. Poza wartością poznawczą uzyskane wyniki mają również aspekt praktyczny z punktu widzenia nauk klinicznych.