Description

Baltasar Grácian y Morales (1601–1658) – jeden z najwybitniejszych pisarzy europejskiego baroku i manieryzmu, aforysta, powieściopisarz, teoretyk literatury, filozof, jezuita. Jego powieść filozoficzna El Criticón, jak dotąd nietłumaczona na polski, uchodzi, obok Don Kichota i Guzmána de Alfarache, za najwybitniejsze dzieło prozatorskie hiszpańskiego Siglo de Oro. Na świecie, w tym w Polsce, zasłynął jako autor wspaniałych konceptystycznych maksym moralnych wydanych jako Wyrocznia podręczna, które inspirowały La Rochefoucauld, Schopenhauera czy Nietzschego. Wysoce oryginalna jest także jego myśl teoretycznoliteracka. Sztuka geniuszu to słynny, dotąd nietłumaczony na polski traktat Graciána, wielokrotnie wzmiankowany przez klasycznych badaczy takich jak Ernst Robert Curtius czy Gustav René Hocke jako jedno z najwybitniejszych osiągnięć filozoficznych manieryzmu i baroku. Gracián przedstawia w nim własną teorię konceptyzmu, stając w szeregu z takimi teoretykami jak Maciej Kazimierz Sarbiewski, Matteo Peregrini czy Emanuele Tesauro (o tych związkach szczegółowo pisze Piotr Sobolczyk we wstępie do dzieła). Jego traktat stanowi także swoistą antologię czy wypisy z ukochanych przezeń autorów – greckich, rzymskich, niekiedy włoskich i portugalskich, ale przede wszystkim współczesnych mu hiszpańskich. Traktatowi towarzyszy pierwsza w kulturze polskiej antologia hiszpańskiej poezji Siglo de Oro w przekładach Piotra Sobolczyka, gdzie znaleźli się zarówno autorzy cytowani i ukochani przez Graciána, jak i inni uznani lub obecnie odkrywani poeci epoki, m.in. znalazły się tu nowe przekłady św. Jana od Krzyża, nieprzyswojonego dotąd polszczyźnie najwybitniejszego poety baroku europejskiego – Luisa de Góngory, czy niezwykłej poetki Sor Juany Inés de la Cruz.