Description

Pierwsza połowa XVIII w. w historii Polski uważana jest powszechnie za czas upadku gospodarczego. Natomiast druga połowa tego stulecia to okres zjawisk kryzysowych w ustroju feudalnym i występowania pierwszych oznak nadchodzącej nowej epoki - kapitalizmu. Opracowania dotyczące pierwszej połowy XVIII w. stanowią niewielki odsetek całości prac poświęconych powyższym zagadnieniom. Większość z nich dotyczy drugiej połowy tego stulecia i powstała w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. jako wynik pracy zespołów badawczych Polskiej Akademii Nauk, które zajęły się dokładną analizą ekonomicznych i społecznych przemian tego okresu oraz opracowaniem historii walki klasowej na szeroko pojętym tle gospodarczym. Przy czym główny nacisk położony został na Wielkopolskę, Polskę centralną, zaś w mniejszym stopniu na Małopolskę, Pomorze i Pogórze. Od tamtej pory historia gospodarcza nie cieszy się zbyt wielkim zainteresowaniem współczesnych badaczy, wśród których panuje przekonanie, że w kwestii zagadnień ustroju folwarczno-pańszczyźnianego wszystko już zostało powiedziane. Konieczność przebadania znacznej ilości materiału źródłowego, pracochłonność jego opracowania, a czasem poważne w nim luki skutecznie do tego typu przedsięwzięć zniechęcają. Z tego też powodu zagadnienia ustroju folwarczno-pańszczyźnianego w pierwszej połowie XVIII w. zbadane są w sposób nierównomierny, utrudniający dokonywanie dostatecznie utrwalonych ujęć systematycznych - szczególnie na słabo dotąd zbadanym pod względem przemian agrarnych terytorium Wołynia. Dlatego celem tej pracy jest ukazanie przez pryzmat jednego kompleksu dóbr odrębności rozwojowych, wynikających ze specyfiki własności ziemskiej tego terenu. (Ze Wstępu)