Description

Tom pierwszy "Dziejów Uniwersytetu Warszawskiego" obejmuje historię warszawskiej uczelni od momentu jej powstania w 1816 roku do wybuchu I wojny światowej. Autorzy, oprócz syntetycznej prezentacji dziejów instytucji, kreślą też plastyczne portrety społeczności pracowników i studentów UW oraz – co szczególnie istotne, zważywszy na dramatyzm losów Polski w ostatnich dwóch stuleciach – opowiadają historię stosunków uczelni z władzami politycznymi. Początki Uniwersytetu sięgają Księstwa Warszawskiego, kiedy utworzono w Warszawie Szkołę Prawa i Nauk Administracyjnych oraz Szkołę Lekarską. Uniwersytet powstał ostatecznie w 1816 roku, stając się zwieńczeniem edukacyjnego systemu Królestwa Polskiego i ważnym ośrodkiem kształcenia polskiej inteligencji. Po upadku powstania listopadowego został zlikwidowany - w Warszawie istniały wówczas już tylko szkoły półwyższe. W latach 1862–1869 Szkoła Główna, choć nienazwana uniwersytetem, pełniła w istocie jego rolę. Po stłumieniu powstania styczniowego Szkołę przekształcono w rosyjskojęzyczny Cesarski Uniwersytet Warszawski. Bywał on często uznawany przez Polaków za ciało obce, jednak przygotowujący publikację autorzy uznali, że błędem byłoby pomijanie lub marginalizowanie tej fazy dziejów UW. Cesarski Uniwersytet Warszawski nie był zupełnie oddzielony od życia polskiego społeczeństwa: przez długi czas większość jego studentów stanowili Polacy, Polacy znajdowali się też wśród wykładowców. Historia rosyjskojęzycznego UW to ważny fragment dziejów rosyjsko-polskich stosunków w tamtym okresie. Poza tym Cesarski Uniwersytet Warszawski zasługuje na uwagę jako jedna z uczelni imperium, mająca swoje osiągnięcia. Ewakuacja rosyjskiego uniwersytetu do Rostowa nad Donem, przeprowadzona w 1915 roku, gdy Rosjanie opuszczali Kraj Przywiślański, i tamtejsza, blisko dwuletnia działalność pod szyldem "warszawskim", zamykają pierwszy tom "Dziejów". Trzy bogato ilustrowane tomy "Dziejów Uniwersytetu Warszawskiego" to pierwsza od blisko 40 lat próba całościowego przedstawienia historii UW obejmująca dzieje uczelni od momentu powstania do czasów współczesnych. Tomasz Kizwalter (ur. 1955) – profesor zwyczajny na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią idei i zbiorowych wyobrażeń w XIX i XX wieku, zwłaszcza problematyką modernizacji i procesów narodowotwórczych. Opublikował m.in.: Kryzys Oświecenia a początki konserwatyzmu polskiego (Warszawa 1987), "Nowatorstwo i rutyny". Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji (1840–1863) (Warszawa 1991), O nowoczesności narodu. Przypadek polski (Warszawa 1999), Historia powszechna. Wiek XIX (Warszawa 2003), W stronę równości (Kraków 2014), współredagował także Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816–1915 (Warszawa 2016).