Description

Praca poświęcona jest tytułom i nazwom władców słowiańskich, używanym we wczesnym średniowieczu. Omówione zostały zarówno nazwy własne, rdzennie słowiańskie, jak i nazwy przejęte z innych języków, w tym przede wszystkim z greckiego oraz łaciny. Przedstawiono zwyczaje tytulatury władczej dla terenów całej Słowiańszczyzny. Analizie poddano tytulaturę używaną w okresie wczesnego średniowiecza, czyli do końca XII wieku. Pierwszy rozdział dotyczy tytułów przejętych z kręgu kultury bizantyńskiej – przede wszystkim tytułu archonta oraz tytułu cesarskiego. W drugim rozdziale omówiony został najpowszechniej występujący rdzenny termin określający władcę, czyli tytuł kniazia i wszystkie jego formy pochodne. Kolejny rozdział poświęcony jest tytułowi króla – rex. Autor przedstawił wiele sytuacji używania tego terminu przez władców słowiańskich we wczesnym średniowieczu, uznając, że dopiero od początku XI wieku ustalił się zwyczaj odnoszenia tytułu „rex” tylko do władców koronowanych i namaszczonych. Opowiedział się za częstą wśród lingwistów tezą o pochodzeniu słowiańskiego „król” od imienia Karola Wielkiego. Czas wprowadzania tego terminu autor przesunął jednak na początek XI wieku i łączył z ideologią cesarską czasów ottońskich, szczególnie Ottona III. Rozdziały czwarty i piąty poświęcone zostały rzadziej występującym terminom określającym władcę, takim jak żupan, gospodzin, kagan, władyka, ban i tym podobne. Autor starał się pokazać, jak wraz z przyjmowaniem nowych zwyczajów z kręgu kultury bizantyńskiej i zachodnioeuropejskiej zmieniały się zwyczaje nazywania i tytułowania. Słowiańscy władcy przejmując nową symboliką władzy, przejmowali także nowe tytuły, mające najczęściej na celu ukazywanie nowej pozycji panującego. Aby przejrzyście ukazać zmiany w tytulaturze władczej oraz w pełni udokumentować zawarte w pracy tezy, wzbogacono ją o zestawienie wszystkich występujących we wczesnym średniowieczu władców słowiańskich oraz używanych do ich nazwania bądź w ich tytulaturze tytułów. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters” Bd. 67,2, s. 765–766.