Description

Książka Cofałki to całe kompedium śląskości w Warszawie, porządnie udokumentowane i napisane. Ma smak schludnego dokumentu „emigracyjnego”. Z wielką życzliwością ukazuje dziwaczność Ślązaków i ich heroizm w miłości do Polski. Ślązacy w Warszawie mają świetne motto wyjęte z ust Stefana Bratkowskiego: Są w Polsce ludzie, których nikt nie rozumie. Nie rozumie ich ogół narodu i nie rozumieją ich najbliżsi sąsiedzi. To Ślązacy. Ta smutna konstatacja, jakże prawdziwa, dodaje wartości książce. Jest kroplą w możliwości zrozumienia odmienności Śląska i Ślązaków. Jan Cofałka usiłuje rzewnie swoją skromną książkę, jak ta kropla w chińskiej torturze, zmiękczyć twardy granit obojętności.

Kazimierz Kutz

Książkę Jana Cofałki można zaklasyfikować jako literaturę faktu. Wielu czytelników słabiej znających Śląsk może ją jednak potraktować jak political fiction, gdyż losy bohaterów oraz przywoływane zdarzenia wydają się dalece nieprawdopodobne w świetle wizji Polski, jaką możemy wydobyć z popularnych podręczników czy głównonurtowych mediów. Ale taki już jest Śląsk – nietypowy, wyjątkowy, zaskakujący czy wręcz baśniowy i takie też są losy jego mieszkańców. Nawet spod węglowego pyłu i hałd reprezentujących prawie całą tablicę Mendelejewa wyziera kulturowy koloryt i różnorodność. Nic tak nie odbija specyfiki regionu jak życiorysy jego mieszkańców. Także tych, którzy z różnych powodów musieli opuścić rodzinną ziemię. Nawet w czasach pokoju i dostatku wykazują one zaskakującą zagadkowość dla obserwatora z zewnątrz. W czasach burzliwych nabierają zaś epickiego rozmachu. W krwawym wieku XX śląskie trajektorie były dramatyczne i gwałtowne, ale zarazem urzekająco ciekawe i pasjonujące. To właśnie im poświęcona jest ta wyjątkowa książka.

Lech M. Nijakowski