Description

Stary wspaniały świat jest pracą z zakresu historii gatunku utopii literackiej. Traktuje ona o wybranych najważniejszych utopiach pozytywnych (Utopia Thomasa More'a, Miasto Słońca Tommasa Campanelli, Nowa Atlantyda Francisa Bacona, Christianopolis Johanna Valentina Andreae) oraz negatywnych (My Jewgienija Zamiatina, Nowy wspaniały świat Aldousa Huxleya, Rok 1984 George'a Orwella). Książka przedstawia nowe spojrzenie na charakterystyczne cechy obu odmian tego gatunku, wskazując, że są one oparte – wbrew dotychczasowym założeniom – na metafizycznej, irracjonalnej i guasi-religijnej podstawie ideologicznej, która wyraża się w stale obecnych cechach poetyki tekstu utopijnego. „Książka Andrzeja Juszczyka koncentruje się na trudnej, lecz istotnej dla europejskiej kultury problematyce utopijnego myślenia o świecie i człowieku, która kojarzy się z dialogami Platona: Państwem, Kritiasem i Timajosem, ideą sprawiedliwości społecznej oraz legendą o Atlantydzie, a także ze szczęśliwym miejscem, gdzie „wszystko jest dobrze". W pierwszej części pracy autor rozpatruje zagadnienie utopii z literaturoznawczego punktu widzenia, rekonstruując podstawowe wyznaczniki zapoczątkowanego przez Thomasa More'a gatunku na podstawie porównawczych analiz późniejszych tekstów literackich zainspirowanych Utopią. Część druga stanowi symetryczne dopełnienie części pierwszej. Autor zwraca w niej uwagę na głęboki związek utopijnej i dystopijnej wizji świata i człowieka. Ponadto - podobnie jak w przypadku czterech klasycznych utopii pozytywnych - wydobywa na jaw cechy łączące najbardziej znane dystopie XX wieku. Zaproponowany tu kontekst literacki zespala z sobą teksty wyrosłe z ducha europejskiego renesansu i teksty dwudziestowieczne, zrodzone ze skrywanej nostalgii za złotym wiekiem europejskiej cywilizacji. Sprawia też, że oświetlają się one wzajemnie i nabierają nowych znaczeń, a zarazem odsłaniają wspólny im - sięgający dialogów Platona i gnozy - wzorzec gatunku literackiego stworzonego przez Thomasa More'a, który ukształtował nowożytną wrażliwość europejską". Z recenzji dr hab. Jolanty Dudek, prof. UJ