Description

          Gdybyśmy zaczęli naszą analizę od zasadniczego dla tematu terminu „alternatywa", okazałoby się bardzo szybko, że już w odniesieniu do samej jego definicji stoimy przed pewnym dylematem. Jedni bowiem akcentują w swojej definicji tego terminu dwuwariantowość sytuacji wyboru, inni zaś dopuszczają wielorakość tak określonego zjawiska. Można zatem mówić o edukacji alternatywnej, gdy stwarza ona wybór między tylko dwiema lub co najmniej dwiema możliwościami w sferze uczenia się człowieka. Innymi słowy, edukacja alternatywna to edukacja conajmniej dwu-wariantowa, sprowadzona do jednoznacznych antynomii edukacyjnych i stwarzająca odmienność typu „albo — albo", „to lub tamto" lub też edukacja wyborów pomiędzy różnymi, ale wzajemnie się wykluczającymi ofertami. Autor sądzi, że w odniesieniu do edukacji bardziej zasadne są obie kategorie jej rozumienia. Można bowiem mówić o takich alternatywach w edukacji, jak:

— kształcenie publiczne i niepubliczne;

— kształcenie tradycyjne i innowacyjne;

— kształcenie adaptacyjne i emancypacyjne;

— wychowanie autorytarne i antyautorytarne;

— wychowanie dyrektywne i niedyrektywne

— pedagogika i antypedagogika itd.

[...]

          Nurt refleksji i praktyki oświatowej nazywany edukacją alternatywną od lat podtrzymuje nadzieję na ukształtowanie (się) modelu szkoły, która będzie coraz lepiej służyć rozwojowi dzieci i młodzieży, a także wypełniać swoje funkcje ogólnospołeczne. Próba spojrzenia na dzieje i na współczesność rozmaitych rozwiązań alternatywnych prowadzi do spostrzeżenia, że alternatywność ta była różnie pojmowana i przybierała różną postać. Również obraz inspiracji ruchów alternatywnych w edukacji oraz oddziaływań tych ruchów na modele oświaty jest dość zróżnicowany. Niejednoznaczne wydają się relacje między zjawiskiem określanym mianem edukacji alternatywnej a reformami oświatowymi. Rozważając dylematy teorii i praktyki edukacji alternatywnej, warto odnieść się do dotychczasowych doświadczeń, przywołać przynajmniej niektóre wątki oświatowych inspiracji, nadziei i miraży. Może to nas przybliżyć do określenia istotnych cech i obszarów współczesnych poszukiwań alternatywnej edukacji.