Description

Rozprawa stanowi charakterystykę poglądów na temat realiów europejskich stosunków międzynarodowych w XIX wieku jednego z wyróżniających się działaczy konserwatywnych, tzw. krakowskich konserwatystów (stańczyków) – Henryka Lisickiego. Jego refleksje na powyższy temat stanowią przyczynek do ukazania w szerokim zakresie zapatrywań wskazanego opiniotwórczego środowiska politycznego w dobie zaborów. Analiza porządku międzynarodowego w różnych konfiguracjach politycznych (tzw. koncertu mocarstw lub rywalizujących z sobą „wrogich koalicji”) była podstawą do pesymistycznego wniosku; w żadnym z nich potęgi europejskie nie uwzględniały możliwości odbudowy polskiej państwowości. Rozprawa wskazuje, że skutkiem tego była konstatacja, iż w ówczesnej sytuacji międzynarodowej należy wycofać się z zabiegów (dyplomatycznych czy militarnych – poprzez zbrojne powstania), a skupić się na podjęciu zabiegów o uzyskanie koncesji autonomicznych w ramach poszczególnych państw zaborczych. Wniosek ten doprowadził krakowskich konserwatystów do przyjęcia konceptu trójlojalizmu jako formy przetrwania narodu polskiego w okresie niewoli narodowej do momentu, w którym nastąpi powrót koniunktury dla sprawy polskiej umożliwiającej odbudowę państwowości. Książka przedstawia także model dochodzenia do porozumienia między polskimi elitami danego zaboru a poszczególnymi zaborcami oraz warunków ugody politycznej na kanwie samorządu administracyjnego oraz kulturowego (językowej i oświatowej).